– jakie zmiany czekają na polskie prawo rodzinne?

W polskim prawie rodzinnym szykują się rewolucyjne zmiany. Komisja Kodyfikacyjna Prawa Rodzinnego proponuje likwidację orzekania o winie w postępowaniach rozwodowych i separacyjnych. Projekt ten budzi wiele emocji, ponieważ dotyka kluczowych kwestii związanych z rozkładem pożycia małżeńskiego, alimentami oraz dobrem dzieci. W artykule omawiamy, jakie zmiany mogą wejść w życie, jak wpłyną na procesy rozwodowe oraz jakie nowe zasady alimentacyjne proponuje ustawodawca.

Dlaczego likwidacja orzekania o winie?

Obecny system orzekania o winie w sprawach rozwodowych, regulowany przez art. 57 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (k.r.o.), jest postrzegany jako źródło konfliktów między małżonkami. Jak wskazuje Komisja, orzekanie o winie często prowadzi do eskalacji sporów, które negatywnie wpływają na relacje rodzinne, w tym na dobro wspólnych małoletnich dzieci.

Główne argumenty za zmianą:

1. Konflikty rodzinne – Orzekanie o winie angażuje członków rodziny i znajomych jako świadków, co prowadzi do pogłębiania sporów i utrudnia dzieciom funkcjonowanie w rodzinie.
2. Wpływ na dzieci – Rodzice, skupiając się na sporze o winę, często wciągają dzieci w konflikt, zmuszając je do opowiedzenia się po jednej ze stron.
3. Brak charakteru penalnego – Prawo rodzinne nie powinno pełnić funkcji sankcyjnej. Naruszenie obowiązków małżeńskich nie musi wiązać się z karą w postaci orzeczenia o winie, a może być rozpatrywane w kontekście innych regulacji, np. alimentacyjnych.

Proponowane zmiany zakładają uchylenie art. 57 k.r.o., który nakazuje sądom orzekanie o winie, oraz dostosowanie przepisów dotyczących separacji (art. 613 par. 1 k.r.o.). Dodatkowo, planuje się sześciomiesięczne vacatio legis, co da stronom czas na przygotowanie się do nowych zasad.

Nowe zasady alimentacyjne – ochrona słabszego małżonka

Jednym z kluczowych elementów reformy jest przebudowa zasad alimentacyjnych po rozwodzie, określonych w art. 60 k.r.o. Dotychczas, orzeczenie o winie miało istotny wpływ na możliwość uzyskania alimentów przez małżonka niewinnego. Po zmianach, alimenty będą przyznawane na nowych zasadach, uwzględniających m.in.:

• Pogorszenie sytuacji materialnej – Małżonek, który po rozwodzie nie jest w stanie zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb, będzie mógł żądać alimentów od byłego małżonka, jeśli ten ma istotnie większe możliwości zarobkowe i majątkowe.
• Zasady współżycia społecznego – Przyznanie alimentów będzie zależało od oceny, czy jest to zgodne z zasadami współżycia społecznego.
• Czynniki brane pod uwagę – Przy ustalaniu obowiązku alimentacyjnego sąd weźmie pod uwagę m.in.:
  • wiek i stan zdrowia stron,
  • sprawowanie pieczy nad dziećmi,
  • sposób wykonywania obowiązków w trakcie małżeństwa,
  • czas trwania małżeństwa,
  • inne obowiązki alimentacyjne stron,
  • pozostawanie w nowym związku faktycznym.

Nowe regulacje mają na celu ochronę ekonomicznie słabszej strony, szczególnie w sytuacjach, gdy jeden z małżonków zrezygnował z kariery zawodowej na rzecz wychowania dzieci lub prowadzenia gospodarstwa domowego.

Zmiany w przesłankach orzeczenia rozwodu

Projekt zakłada także uchylenie art. 56 par. 3 k.r.o., który obecnie uniemożliwia orzeczenie rozwodu na żądanie małżonka wyłącznie winnego rozkładu pożycia. Jednak pozostałe przesłanki wyłączające rozwód, określone w art. 56 par. 2 k.r.o., pozostaną bez zmian. Chodzi tu o sytuacje, gdy rozwód mógłby zaszkodzić dobru małoletnich dzieci lub byłby sprzeczny z zasadami współżycia społecznego. Komisja podkreśla, że te przepisy wystarczająco chronią interesy stron, bez konieczności odwoływania się do koncepcji winy.

Jak zmiany wpłyną na rozwody w Polsce?

Likwidacja orzekania o winie może znacząco zmienić dynamikę procesów rozwodowych. Wśród potencjalnych korzyści wymienia się:

• Zmniejszenie konfliktów – Brak konieczności wskazywania winnego może ułatwić rodzicom wypracowanie porozumienia wychowawczego.
• Szybsze postępowania – Eliminacja sporów o winę może skrócić czas trwania spraw rozwodowych.
• Lepsza ochrona dzieci – Skupienie się na dobru małoletnich dzieci, a nie na konflikcie między rodzicami, może poprawić ich sytuację emocjonalną i rodzinną.

Z drugiej strony, zmiany budzą obawy wśród niektórych prawników i stron procesów rozwodowych. Orzeczenie o winie było dotychczas narzędziem, które pozwalało uwzględnić moralny aspekt naruszenia obowiązków małżeńskich, np. zdrady czy przemocy. Nowe przepisy przenoszą ciężar na inne mechanizmy, takie jak zasady alimentacyjne, co może wymagać od sądów bardziej wnikliwej analizy sytuacji stron.

Podsumowanie – co to oznacza dla osób planujących rozwód?

Planowane zmiany w prawie rodzinnym to krok w stronę nowoczesnego podejścia do rozwodów, które stawia na minimalizację konfliktów i ochronę słabszych stron. Likwidacja orzekania o winie może ułatwić proces rozwodowy, ale jednocześnie wymaga od stron i ich pełnomocników większej uwagi przy formułowaniu żądań alimentacyjnych. Jeśli planujesz rozwód lub separację, warto już teraz skonsultować się z radcą prawnym, aby przygotować się do nowych regulacji.

Potrzebujesz pomocy prawnej w sprawie rozwodowej? Skontaktuj się z naszą kancelarią – oferujemy kompleksowe wsparcie w sprawach rodzinnych, w tym w zakresie alimentów, opieki nad dziećmi i podziału majątku. Nasi eksperci pomogą Ci przejść przez proces rozwodowy zgodnie z nowymi przepisami.

---

Artykuł przygotowany przez kancelarię radcy prawnego. Skontaktuj się z nami, aby uzyskać szczegółowe informacje na temat zmian w prawie rodzinnym.

---